Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk çağında başlayan ve genellikle yetişkinlikte de devam eden nörogelişimsel bir bozukluktur. DEHB, dikkat süresinin kısalığı, dürtüsel davranışlar ve aşırı hareketlilik ile karakterizedir. Bu durum, kişinin akademik, sosyal ve duygusal yaşamında çeşitli zorluklar yaşamasına neden olabilir.
DEHB'nin Belirtileri Nelerdir?
DEHB belirtileri genellikle üç ana grupta toplanır:
Dikkat Eksikliği:
Detaylara dikkat edememe, dikkatsizlikten kaynaklanan hatalar yapma.
Uzun süre dikkat gerektiren görevlerde zorlanma.
Dinlemiyor gibi görünme.
Görev ve aktiviteleri organize etmede güçlük.
Görevleri tamamlamada zorluk, başladığı işi bitirememe.
Sık sık eşyaları kaybetme.
Günlük işlerde unutkanlık.
Hiperaktivite:
Yerinde duramama, sürekli hareket etme isteği.
Uygunsuz zamanlarda koşma veya tırmanma.
Sessizce oyun oynayamama.
Sürekli olarak elleri veya ayakları kıpırdatma.
Otururken kıpırdanma.
Dürtüsellik:
Sorular tamamlanmadan cevap verme.
Sıra beklemede zorlanma.
Başkalarının sözünü kesme veya oyunlarına müdahale etme.
DEHB'li Çocukların Okul Öncesi ve Okul Hayatında Yaşadığı Zorluklar
Okul Öncesi Dönem
DEHB belirtileri, çocukların okul öncesi dönemde de kendini gösterebilir. Bu dönemde yaşanan zorluklar şunlardır:
Sosyal İlişkilerde Zorluklar: DEHB'li çocuklar, diğer çocuklarla oynamakta ve sosyalleşmekte zorlanabilirler. Dürtüsel davranışlar, arkadaş ilişkilerinde sıkıntılar yaratabilir.
Oyun ve Aktivitelerde Dikkat Dağınıklığı: Uzun süreli oyunlarda veya aktivitelerde dikkatlerini toparlayamama, sık sık başka şeylere yönelme.
Hiperaktivite: Sürekli hareket halinde olma, oturarak yapılan etkinliklere katılmada zorlanma.
Yönergeleri Takip Etmede Güçlük: Basit yönergeleri bile takip etmekte zorlanma, verilen talimatları unutma veya karıştırma.
Okul Hayatı
Okul döneminde, DEHB'li çocuklar akademik ve sosyal yaşamda çeşitli zorluklarla karşılaşabilirler:
Akademik Başarıda Dalgalanmalar: Dikkat sorunları, dersleri takip etme ve ödevleri tamamlama konusunda zorluk yaratabilir, bu da akademik performansı olumsuz etkileyebilir.
Davranışsal Sorunlar: Sınıfta yerinde duramama, derslere odaklanamama ve öğretmenlerle uyumsuzluk gibi davranışsal problemler.
Organizasyon Becerileri Eksikliği: Ödev ve projeleri organize etmede ve zamanında tamamlama konusunda zorlanma.
Sosyal İlişkilerde Zorluklar: Dürtüsel davranışlar, arkadaş ilişkilerinde sorunlara yol açabilir. Sıra bekleme ve oyun kurallarına uyma gibi sosyal becerilerde yetersizlik.
Duygusal Zorluklar: Özgüven eksikliği, başarısızlık hissi ve sık yaşanan hayal kırıklıkları.
DEHB ile Başa Çıkma ve Destek Yolları
DEHB'li çocuklar ve aileleri için çeşitli destek ve başa çıkma stratejileri bulunmaktadır:
Eğitimsel Destekler: Özel eğitim programları, bireyselleştirilmiş eğitim planları (IEP) ve öğretmenlerin desteği.
Davranışsal Destekler: Davranışsal destekler, çocukların sosyal becerilerini geliştirmelerine ve dürtüsel davranışlarını kontrol etmelerine yardımcı olabilir.
Aile Desteği ve Eğitim: Ailelerin, DEHB hakkında bilgi edinmesi ve uygun başa çıkma stratejileri geliştirmesi önemlidir.
Not: Bahsedilen alanlarda ve diğer tüm konularda gerçekleştirilecek danışmanlık hizmetleri aile sosyal politikalar bakanlığına bağlı olarak yürütülen aile danışmanlığı merkezleri kapsamında gerçekleştirilen danışmanlıklardır. Bu danışmanlık süreçleri bir terapi veya tedavi süreci değildir.
